Οι Δηλητηριάσεις δυστυχώς δεν σπανίζουν. Καλό είναι να γνωρίζουμε κάποια βασικά πράγματα.
Ως δηλητήριο ορίζεται κάθε ουσία που εισερχόμενη στον οργανισμό με οποιοδήποτε τρόπο, δύναται να προκαλέσει βλάβη της υγείας ή και θάνατο.
Η βαρύτητα της δηλητηρίασης είναι χρονο-εξαρτώμενη (χρόνος παραμονής της ουσίας στον οργανισμό), δοσο-εξαρτώμενη (ποσότητα εισερχομένου δηλητηρίου), ενώ επίσης εξαρτάται από το είδος και την τοξικότητα του δηλητηρίου (π.χ. διεγερτικά-κατασταλτικά), τον τυχόν εθισμό στην τοξική ουσία και το άδειο ή γεμάτο στομάχι.
Δηλητηρίαση από φάρμακα
Οι κατηγορίες των φαρμάκων που ευθύνονται συχνότερα για δηλητηριάσεις συνοψίζονται σε αναλγητικές και ψυχότροπες ουσίες.
Αναλγητικά
Παρακεταμόλη: Η παρακεταμόλη έχει ενοχοποιηθεί για εκούσιες και ακούσιες δηλητηριάσεις. Οφείλονται σε θεραπευτικό σφάλμα όσον αφορά σε βρέφη και νήπια, ενώ σε ενήλικες υπεύθυνη είναι η μία υπερβολική δόση ή οι επαναλαμβανόμενες σε σύντομα διαστήματα δόσεις κανονικής δοσολογίας.
Η τοξική δόση παρακεταμόλης αξιολογείται σε 200 mg/kg για παιδιά κάτω των 6 ετών, και 150 mg/kg για μεγαλύτερα παιδιά και ενήλικες.
Η δε δηλητηρίαση υπάρχει περίπτωση να παραμένει ασυμπτωματική μέχρι 2-3 μέρες μετά την κατάποση.
Ωστόσο, λόγω της υψηλής ηπατικής τοξικότητας, κάθε υποψία δηλητηρίασης από παρακεταμόλη απαιτεί την άμεση κλήση του Κέντρου Δηλητηριάσεων.
Οπιοειδή: Μια υπερβολική δόση των συγκεκριμένων παυσίπονων ή αντιβηχικών (κωδεΐνη, τραμαδόλη, δεξτρομετορφάνη) με κατασταλτική δράση δύναται να επιφέρει, ανάλογα με την ποσότητα πρόσληψης, υπνηλία, υπόταση, άπνοια και κώμα.
Ο κίνδυνος αναπνευστικής ανακοπής απαιτεί, από οποιαδήποτε υποψία δηλητηρίασης από οπιοειδή, να αντιμετωπιστεί με άμεση ιατρική φροντίδα.
Ψυχότροπα
Βενζοδιαζεπίνες (BDZ): Μεταξύ των ψυχοτρόπων ουσιών, οι BDZ και παρόμοια (zolpidem, zopiclone) είναι οι πιο συχνά εμπλεκόμενες στην εκούσια δηλητηρίαση.
Σε περίπτωση οξείας δηλητηρίασης οι συνέπειες κυμαίνονται από υπνηλία έως υποτονικό κώμα (σε μεγάλες δόσεις), με κίνδυνο θανάτου από εισπνοή αναγωγών, όταν δεν έχει τεθεί ο ασθενής σε θέση ανάνηψης.
SSRIs: Μεταξύ των αντικαταθλιπτικών, οι πολύ συχνά συνταγογραφούμενοι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (citalopram, fluoxetine, paroxetine, sertraline), σε υψηλές δόσεις, παρουσιάζουν καρδιακή και νευρολογική τοξικότητα συγκρίσιμη με εκείνη των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών.
Δηλητηρίαση από είδη οικιακής χρήσης
Οι δηλητηριάσεις αυτού του είδους οφείλονται ως επί το πλείστον σε ατυχήματα και αφορούν παιδιά έως 3 ετών.
Συμπεριλαμβάνουν κατάποση απορρυπαντικών και σαπουνιών, καυστικών καθαριστικών (αντιδιαβρωτικά, καθαριστικά φούρνου και σωληνώσεων, χλωρίνη, κ.ά.), διαλυτών και παραγώγων πετρελαίου (τριχλωροαιθυλένιο, ακετόνη, διαλυτικά χρωμάτων, κ.ά.) και καλλυντικών (κρέμες, μακιγιάζ, βερνίκια, περιποίησης μωρού, κ.ά.).
Η δηλητηρίαση αναλόγως του είδους δύναται να είναι ασυμπτωματική, ερεθιστική ή/και καυστική για τις βλεννογόνους του πεπτικού. Να προκαλέσει γαστραλγία, ναυτία, έμετο, αναπνευστική δυσχέρεια και πνευμονοπάθειες.
Πρώτες βοήθειες
• Όποια και εάν είναι η πηγή της δηλητηρίασης, αν το θύμα
-δεν έχει τις αισθήσεις του, τοποθετήστε το σε θέση ανάνηψης,
-παρουσιάζει τάσεις υπνηλίας, προσπαθήστε να το διατηρήσετε ξύπνιο,
-παρουσιάζει δυσκολία στην αναπνοή, τοποθετήστε το σε ημι-καθιστή θέση.
• Καλέστε το Κέντρο Δηλητηριάσεων (166), παρέχετε τις απαραίτητες πληροφορίες που θα σας ζητηθούν σχετικά με το περιστατικό (φύλο, ηλικία, βάρος, ύψος, ιατρικό ιστορικό, τρέχουσα κατάσταση, είδος και ποσότητα ουσίας, χρόνος που μεσολάβησε) και ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες.
• Μην προκαλείτε εμετό.
Ο εμετός θα προκαλέσει δεύτερη δίοδο του δηλητηρίου από τον οισοφάγο, με κίνδυνο βλάβης, εάν είναι διαβρωτικό, ή κίνδυνο εισρόφησης, σε περίπτωση ελλιπούς συνείδησης του θύματος.
• Μην χορηγείτε τίποτα, και ιδιαίτερα γάλα, του οποίου τα υψηλής περιεκτικότητας λιπαρά δύνανται να επιταχύνουν τη μετάβαση του δηλητηρίου στο αίμα.
