Τι είναι ο κεραυνός.
Ο κεραυνός είναι το αποτέλεσμα μιας ηλεκτρικής εκκένωσης. Οφείλεται στην διαφορά δυναμικού ανάμεσα στα αρνητικά φορτισμένα ιόντα στα σύννεφα και στα θετικά φορτισμένα ιόντα της ξηράς ή της θάλασσας.
Ο κεραυνός συνοδεύεται από τις αστραπές και τις βροντές.
Οι αστραπές δημιουργούνται εξαιτίας του έντονου ιονισμού των αερίων του αέρα, τα οποία εκπέμπουν φως κατά τη διάρκεια της εκκένωσης.
Οι βροντές δημιουργούνται από την υπερβολική θέρμανση του αέρα και η εκτόνωσης του δημιουργεί τον δυνατό κρότο που ονομάζουμε βροντή.
Η θερμοκρασία που μπορεί να αναπτύξει ο κεραυνός είναι 10.000 βαθμοί Κελσίου.
Ο κεραυνός μπορεί να μπει στο σώμα μας από διάφορα σημεία όπως το στόμα ή τα αυτιά. Θα φτάσει στη γη αφού διαπεράσει το νευρικό μας σύστημα, με όλα τα δυσάρεστα για εμάς επακόλουθα. Στα σημεία εισόδου και εξόδου μπορεί να εμφανιστούν εγκαύματα. Επίσης και σε σημεία που βρίσκονται σε άμεση επαφή με διάφορα μεταλλικά αντικείμενα (κέρματα, κλειδιά, πόρπη ζώνης, κ.ά.).
Ο κεραυνός είναι επικίνδυνος ακόμα και όταν δεν μας χτυπήσει άμεσα, αλλά απλώς πέσει κάπου κοντά μας, εξαιτίας του ηλεκτρικού τόξου που δημιουργεί.
Αλλά πως μπορούμε να καταλάβουμε πόσο κοντά βρισκόμαστε στον κεραυνό;
Αρχικά αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι, αν ακούμε τις βροντές, τότε βρισκόμαστε ήδη σε απόσταση βολής κεραυνού. Ο κεραυνός, όπως είπαμε παραπάνω συνοδεύεται από την αστραπή και την βροντή. Λόγω της μεγάλης ταχύτητας του φωτός βλέπουμε πρώτα την αστραπή και ύστερα από λίγο διάστημα ακούμε και την βροντή. Μόλις δούμε την αστραπή, αρχίζουμε και μετράμε τα δευτερόλεπτα που θα μεσολαβήσουν μέχρι να ακούσουμε τη βροντή. Τα δευτερόλεπτα αυτά τα πολλαπλασιάζουμε με το 344 (ταχύτητα του ήχου) και βρίσκουμε πόσα μέτρα μακριά από εμάς βρίσκεται ο κεραυνός.
Ένας άλλος τρόπος, πιο σύντομος αλλά με μικρότερη ακρίβεια είναι να διαιρέσουμε τα συγκεκριμένα δευτερόλεπτα με τον αριθμό τρία και τότε βρίσκουμε την απόσταση μας από τον κεραυνός, αλλά αυτή τη φορά σε χιλιόμετρα.
Παράδειγμα:
Αν μεσολαβήσουν 10 δευτερόλεπτα ανάμεσα στην αστραπή και την βροντή, τότε η απόστασή μας από το τον κεραυνό είναι
α) με τον πρώτο τρόπο 10 Χ 344=3.440 μέτρα, ενώ
β) με τον δεύτερο τρόπο είναι 10 / 3= 3,33km ή 3.330 μέτρα.
Εάν μετρήσουμε μερικές συνεχόμενες αστραπές και βροντές σε ένα διάστημα αρκετών λεπτών και παρατηρήσουμε ότι ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι να ακουστεί η βροντή μειώνεται, τότε η καταιγίδα πλησιάζει προς το μέρος μας!
Παρακάτω θα δούμε οδηγίες προστασίας από τους κεραυνούς, ανάλογα με το που βρισκόμαστε την στιγμή που εκδηλώνονται.
Μέτρα προστασίας από κεραυνούς
Στο σπίτι
Στο σπίτι υπάρχουν αγωγοί που μπορούν να μεταφέρουν τον κεραυνό στο εσωτερικό του σπιτιού μας. Η κεραία της τηλεόρασης είναι πιθανός αγωγός, η υδραυλική και η ηλεκτρική εγκατάσταση επίσης, όπως και τα καλώδια τηλεφώνου.
- Αποφεύγουμε επαφή με βρύσες και δεν κάνουμε μπάνιο κατά τη διάρκεια της καταιγίδας.
- Δεν χρησιμοποιούμε το σταθερό τηλέφωνο, αλλά προτιμούμε το κινητό ή το ασύρματο που είναι ακίνδυνα.
- Δεν μεταχειριζόμαστε ηλεκτρικές συσκευές.
- Σβήνουμε την τηλεόραση (βγάζουμε και την πρίζα και την κεραία).
- Μένουμε μακριά από πόρτες, παράθυρα και σκεπασμένα μπαλκόνια, δεν ανεβαίνουμε σε σκεπές και ταράτσες
- Μεταλλικοί φράχτες, απλώστρες ρούχων, εναέρια καλώδια, είναι καλοί αγωγοί του κεραυνού
Σε εξωτερικό χώρο (ύπαιθρο, θάλασσα)
Αν βρισκόμαστε σε υψόμετρο πρέπει να κατεβούμε όσο το δυνατόν σε χαμηλότερο υψόμετρο πριν την καταιγίδα και να βρούμε έναν κλειστό χώρο.
- Πρέπει να είμαστε μακριά από δένδρα ή άλλα ψηλά αντικείμενα (κολώνες κλπ.).
- Προσπαθούμε να βρούμε καταφύγιο σε κάποιο οίκημα ή στο αυτοκίνητο, εφόσον αυτό έχει μεταλλική οροφή.
- Δεν μπαίνουμε κάτω από δέντρα για να προστατευτούμε. Δεν υπάρχει ασφαλές μέρος στην ύπαιθρο κατά τη διάρκεια πτώσης κεραυνών.
- Αποφεύγουμε να πλησιάζουμε σε λίμνες, ποτάμια, ρυάκια, χαντάκια και πλαγιές βράχων. Τα σημεία αυτά έχουν νερό (υπόγεια ή πολύ αυξημένη υγρασία) και το νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού
- Αποφεύγουμε να περπατάμε ή να στα στεκόμαστε επάνω ή δίπλα σε σιδηροδρομικές γραμμές. Είναι καλός αγωγός και μεταφέρουν επικίνδυνο φορτίο ηλεκτρισμού για πολλά χιλιόμετρα
- Περιμένουμε τουλάχιστον τριάντα λεπτά από την πτώση του τελευταίου κεραυνού πριν απομακρυνθούμε από το καταφύγιό μας.
- Πρέπει να απαλλαγούμε από μεταλλικά αντικείμενα που ενδεχομένως έχουμε πάνω μας και να τα τοποθετήσουμε σε απόσταση τουλάχιστον 100 μέτρα μακριά μας (κλειδιά, κέρματα, την ζώνη μας αν έχει μεταλλική πόρπη, κινητό τηλέφωνο, ομπρέλα, κ.α.).
- Το ρεύμα του κεραυνού δεν μπαίνει αμέσως στο έδαφος αλλά αιωρείται στην επιφάνεια. Για αυτό τα βήματα μας πρέπει να είναι μικρά και αργά
- Σε περίπτωση που δεν έχουμε βρει κάποιο καταφύγιο δεν στεκόμαστε πότε όρθιοι (δίνουμε στόχο). Πρέπει να κάτσουμε γονατισμένοι με ενωμένα και λυγισμένα τα πόδια, με τους αγκώνες μας να ακουμπάνε στα γόνατα, το κεφάλι γερμένο προς τα γόνατα και τα χέρια στα αυτιά μας. Στηριζόμαστε μόνο στις μύτες των ποδιών μας έχοντας ενωμένες τις φτέρνες μας, όπως στην εικόνα παρακάτω.
- Σε περίπτωση που βρισκόμαστε πολλά άτομα μαζί εφαρμόζουμε όλοι την παραπάνω θέση και βρισκόμαστε σε απόσταση 100 μέτρα μακριά ο ένας από τον άλλο.
- Εάν έχουμε ποδήλατο, απομακρυνόμαστε από αυτό, το ίδιο αν βρισκόμαστε δίπλα ή επάνω σε μοτοσυκλέτα.
- Εάν είναι δυνατόν αποφεύγουμε τους παρακάτω χώρους, οι οποίοι θα μας προσφέρουν λίγη ή καθόλου προστασία από κεραυνούς: Μικρά απροστάτευτα κτίρια, αχυρώνες, υπόστεγα, σκηνές και προσωρινά καταφύγια, οχήματα ανοιχτά ή με μη-μεταλλική οροφή.
- Σε περίπτωση που βρισκόμαστε μέσα στην θάλασσα, βγαίνουμε στην ακτή το συντομότερο δυνατό και κατευθυνόμαστε μακριά από αυτή ή μπαίνουμε σε κλειστή βάρκα ή πλοίο με μεταλλική οροφή ή με αντικεραυνική προστασία.
Στο αυτοκίνητο
Αν βρισκόμαστε σε ένα αυτοκίνητο με μεταλλική οροφή, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να κάτσουμε στην άκρη του δρόμου να ανάψουμε τα φώτα κινδύνου(alarm) και να σβήσουμε τον κινητήρα, ενώ τα παράθυρα πρέπει είναι κλειστά.
- Δεν παρκάρουμε κάτω από δέντρο ή μετασχηματιστή της ΔΕΗ.
- Δεν αγγίζουμε μεταλλικά ή ηλεκτρικά εξαρτήματα, συμπεριλαμβανομένου του κινητού μας τηλεφώνου.
- Δεν χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέφωνο, ακόμα και αν δεν είναι συνδεδεμένο με το αυτοκίνητο.
- Δεν αγγίζουμε το ραδιόφωνο, τα πεντάλ των ποδιών, τις λαβές των θυρών ή το τιμόνι. Μόλις περάσει ο κίνδυνος, μπορούμε να βγούμε από το όχημα.
- Αν βρισκόμαστε στο αυτοκίνητό μας και χτυπηθεί από κεραυνό, είναι ασφαλές να βγούμε από το όχημα αφού περάσει το ρεύμα. Ωστόσο, εάν η καταιγίδα δεν έχει περάσει, είναι καλύτερο να περιμένουμε μέχρι να φύγει γιατί ο κεραυνός μπορεί να χτυπήσει την ίδια θέση δύο φορές!
- Εάν βρισκόμαστε σε ένα αυτοκίνητο που δεν διαθέτει μεταλλική οροφή, δεν είμαστε ασφαλείς και αναζητούμε καταφύγιο εκτός του αυτοκινήτου.
Προσοχή! Οι κεραυνοί πέφτουν και «εν αιθρία» κυριολεκτικά, στη διάρκεια της λεγομένης ξηράς καταιγίδας χωρίς στάλα βροχής ή και σύννεφου.
Παρακάτω αναφέρουμε συγκεντρωμένα τους χώρους οι οποίοι είναι επικίνδυνοι να χρησιμοποιηθούν ως καταφύγιο:
- Μικρά απροστάτευτα κτίρια, αχυρώνες, υπόστεγα
- Σκηνές και προσωρινά καταφύγια
- Οχήματα ανοιχτά ή με μη-μεταλλική οροφή
- Ανοιχτά τρακτέρ και άλλα γεωργικά οχήματα στο ύπαιθρο
- Αυτοκινητάκια του γκολφ, μηχανάκια, ποδήλατα
- Ανοιχτές βάρκες (χωρίς κατάρτι)
- Κορυφές βουνών, λόφων, και ταράτσες κτιρίων
- Υπαίθριοι αθλητικοί χώροι, γήπεδα
- Υπαίθρια parking
- Πισίνες, λίμνες και παραλίες
- Μεταλλικοί φράχτες, απλώστρες ρούχων, εναέρια καλώδια, σιδηροδρομικές γραμμές ή άλλες μεταλλικές οδεύσεις που μπορούν να μεταφέρουν τον κεραυνό
Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας Μίκρας
