Είναι πολύ σημαντικό όταν βρισκόμαστε στο βουνό ή μέσα στο δάσος να γνωρίζουμε τα σημεία του ορίζοντα. Αυτό μας βοηθάει να προσανατολιστούμε και να γνωρίζουμε κάθε στιγμή την πορεία μας. Σίγουρα ο προσανατολισμός γίνεται πιο εύκολα και με ακρίβεια, με την χρήση μια πυξίδας ή με την χρήση διάφορων εφαρμογών που πιθανόν να έχουμε στο κινητό μας τηλέφωνο. Τι κάνουμε όμως στην περίπτωση που έχει χαλάσει ή έχει σπάσει η πυξίδα ή στην περίπτωση που το κινητό μας έχει ξεμείνει από μπαταρία. Εμείς οι Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας Μίκρας, βασιζόμενοι στην εμπειρία μας, μέσα από τις διάφορες αποστολές έρευνας και διάσωσης, θα σας δείξουμε τον τρόπο. Θα μάθουμε λοιπόν πως γίνεται ο προσανατολισμός χωρίς πυξίδα παρατηρώντας την φύση γύρω μας.
Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα με την βοήθεια του ήλιου
- Ο ήλιος βγαίνει από την ανατολή ,το μεσημέρι βρίσκεται προς το Νότο και το απόγευμα προς το βραδάκι βρίσκεται στη Δύση. Γνωρίζοντας την ώρα μπορούμε κατά προσέγγιση να αναγνωρίσουμε ένα από τα σημεία του ορίζοντα.
- Την κατεύθυνση του ήλιου μπορούμε ακόμη να την μάθουμε εύκολα με την μέθοδο του ραβδιού. Συγκεκριμένα στερεώνουμε στο έδαφος ένα ραβδί (ίσιο ξύλο), με ύψος περίπου ένα μέτρο. Σημειώνουμε το σημείο στο οποίο πέφτει η σκιά ( σημείο Α). Περιμένουμε 20 λεπτά και σημειώνουμε το σημείο που τώρα πέφτει η σκιά (σημείο Β). Η ευθεία που ενώνει τα δύο σημεία είναι ο άξονας Ανατολής – Δύσης. Το πρώτο σημείο (σημείο Α) είναι το Δυτικό, ενώ το δεύτερο σημείο (σημείο Β) είναι το Ανατολικό μέρος του άξονα μας.
- Τέλος μπορούμε να προσανατολιστούμε και με την βοήθεια ενός ρολογιού με δείκτες. Ευθυγραμμίζουμε τον ωροδείκτη του ρολογιού με τον ήλιο. Ο Νότος βρίσκεται στην διχοτόμο της γωνίας που σχηματίζεται ανάμεσα στον ωροδείκτη και στον αριθμό 12.
Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα την νύχτα
Τη νύχτα μπορούμε να προσανατολιστούμε με την βοήθεια των αστεριών και της Σελήνης.
Παρακολουθώντας τα αστέρια μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε τα σημεία του ορίζοντα με την βοήθεια του Πολικού Αστέρα. Είναι το τελευταίο αστέρι στην ουρά της Μικρής Άρκτου και είναι το πιο λαμπερό. Ο Πολικός Αστέρας είναι ορατός μόνο στο βόρειο ημισφαίριο και από οποιοδήποτε σημείο κι αν τον παρατηρούμε, δείχνει πάντοτε τον πραγματικό βορρά. Το σημείο όπου η νοητή κάθετη ευθεία, που ξεκινά από τον Πολικό Αστέρα, τέμνει τον ορίζοντά μας, αποτελεί και τον πραγματικό βορρά. Επειδή η Μικρή Άρκτος δεν είναι πάντα ορατή, πολλές φορές χρησιμοποιούμαι για τον εντοπισμό του Πολικού Αστέρα την Μεγάλη Άρκτο. Η Μεγάλη Άρκτος βρίσκεται πάντα στο βόρειο τμήμα του ορίζοντα και αναγνωρίζεται εύκολα από το σχήμα κατσαρόλας που σχηματίζουν τα επτά άστρα της. Αν από τα άστρα α και β της Μεγάλης Άρκτου χαράξεις μια νοητή γραμμή και την προεκτείνεται προς το α, περίπου 5 φορές το μήκος α-β, τότε θα βρεις τον πολικό αστέρα που ανήκει στον αστερισμό της Μικρής Άρκτου.
Με την βοήθεια της Σελήνης και συγκεκριμένα:
- Αν η Σελήνη ανατείλει πριν από τη δύση του ήλιου, η λαμπερή της πλευρά είναι προς τα δυτικά.
- Αν η Σελήνη φανεί μετά τα μεσάνυχτα, η φωτεινή άκρη είναι προς τα ανατολικά.
Προσανατολισμός παρατηρώντας την φύση
Φυτά-δέντρα, γενικά τα περισσότερα φυτά και δέντρα τείνουν να γέρνουν με προσανατολισμό προς την μεριά που θα έχουν μεγαλύτερη ηλιοφάνεια. Επίσης σε σημεία με αραιή βλάστηση γέρνουν προς τον Νότο, στην προσπάθεια τους να προστατευτούν από τον ψυχρό Βόρειο άνεμο. Επιπλέον πρέπει να γνωρίζουμε ότι στην πλευρά όπου το φυτό δείχνει να έχει την λιγότερη ανάπτυξη και τα δέντρα έχουν πιο χοντρό φλοιό είναι ο Βορράς.
Βρύα-λειχήνες,αν στους κορμούς των δέντρων, ή σε βράχους ή ακόμη και σε τοίχους διακρίνουμε βρύα και λειχήνες, τότε αυτή η πλευρά τους μας δείχνει τον Βορρά.
Βράχια, συνήθως τα βράχια που βρίσκονται εκτεθειμένα, η βορεινή τους πλευρά είναι πιο σκούρα λόγο υγρασίας. Στα πολύ ψηλά βράχια, το ανατολικό και το νοτιοδυτικό τμήμα τους, είναι ασπριδερό, ενώ το βορεινό σκούρο με υγρασία.
Φωλιά. Στις φωλιές των μυρμηγκιών το ανάχωμα τους είναι υψωμένο προς το Βορρά. Επίσης τα περισσότερα θηλαστικά τοποθετούν την είσοδο της φωλιάς τους προς τον Νότο.
Υδρόβια ζώα (πουλιά, βατράχια, ψάρια) δείχνουν μία προτίμηση στο να επιλέγουν τη δυτική πλευρά της όχθης του ποταμού ή της λίμνης
Αέρας, ο ποιο ζεστός αέρας είναι ο νοτιάς,ο πιο κρύος ο βοριάς. Επίσης όταν φυσά ζεστός αέρας και βρέχει, έχοντας στο πρόσωπό μας κόντρα τη βροχή, βλέπουμε το Νότο.
Προσανατολισμός χωρίς πυξίδα παρατηρώντας τα κτίσματα
Η εκκλησίες έχουν πάντα τοποθετημένο το ιερό τους στην ανατολή.
Στα νεκροταφεία ο σταυρός των μνημάτων είναι προσανατολισμένος στην δύση.
Τα δορυφορικά πιάτα, συνήθως δείχνουν προς το νότο.
Οι Ηλιακή συλλέκτες, λόγο μεγαλύτερης ηλιοφάνειας κοιτούν προς το νότο.
Όσο γνώστες και να είμαστε του βουνού ή του δάσους, ποτέ δεν υπερεκτιμάμε τις δυνατότητες μας. Ποτέ δεν είμαστε μόνοι μας (τουλάχιστον δυο άτομα) και πάντα να προετοιμαζόμαστε κατάλληλα.
Το σημαντικότερο από όλα είναι να διαβάζουμε τα σημάδια του καιρού και να μην τα αψηφούμε. Τόσο το βουνό, όσο και το δάσος θέλει προσοχή και σεβασμό.
