Οι πεζοπορικοί και τοπογραφικοί χάρτες περιλαμβάνουν πολλά στοιχεία, τα οποία αν ξέρουμε να τα διαβάζουμε σωστά μας δίνουν πολλές και σημαντικές πληροφορίες. Διαβάζοντας σωστά έναν χάρτη μπορούμε να γνωρίζουμε στοιχεία για τα υψόμετρα και την μορφολογία του εδάφους. Επίσης μπορούμε να γνωρίζουμε την απόσταση ανάμεσα σε δυο σημεία που μας ενδιαφέρουν.
Σε κάθε πεζοπορικό ή τοπογραφικό χάρτη υπάρχει ένα ειδικό υπόμνημα όπου αναφέρονται χρήσιμες πληροφορίες. Πληροφορίες ,όπως η κλίμακα του χάρτη, οι ισοϋψείς καμπύλες και η ισοδιάσταση, μονοπάτια,είδη δρόμων, τοπωνύμια κ.α.
Διαβάζοντας σωστά έναν χάρτη, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να προσδιορίσουμε τον Βορρά πάνω στον χάρτη. Στην πλειοψηφία των χαρτών η κατεύθυνση του Βορρά είναι ήδη σημειωμένη. Σε περίπτωση που δεν είναι σημειωμένη, τότε η κατεύθυνση του Βορρά είναι η κορυφή του χάρτη. Στην συνέχεια προσανατολίζουμε τον χάρτη, ώστε το βόρειο μέρος του, η κορυφή του χάρτη, να συμπίπτει με τον πραγματικό Βορρά. Με αυτό τον τρόπο έχουμε μια πραγματική εικόνα του χάρτη και του μέρους που βρισκόμαστε.
Διαβάζοντας σωστά έναν χάρτη βρίσκουμε την απόσταση
Σε αυτή την περίπτωση σημαντικό εργαλείο είναι η κλίμακα ενός χάρτη. Όλοι οι χάρτες έχουν σημειωμένη την κλίμακα τους στο κάτω μέρος τους. Η κλίμακα αποτελεί το ποσοστό σμίκρυνσης του μέρους που αποτυπώνει ο χάρτης σε σχέση με τις πραγματικές διαστάσεις. Για παράδειγμα ένας χάρτης με μεγάλη κλίμακα (1 : 25.000) μας δίνει πιο πολλές λεπτομέρειες από ότι ένας χάρτης με μικρή κλίμακα (1 : 50.000). Για να βρούμε την απόσταση μετράμε πάνω στον χάρτη τα εκατοστά που χωρίζουν το μέρος που βρισκόμαστε με το μέρος που μας ενδιαφέρει. Πολλαπλασιάζουμε τα εκατοστά με την κλίμακα του χάρτη και έχουμε βρει την πραγματική απόσταση.
Με αυτό τον τρόπο βρίσκουμε εύκολα την απόσταση ανάμεσα σε δυο μέρη που έχουν την ίδια μορφολογία εδάφους. Όπου παρεμβάλλεται διαφορετική μορφολογία θα χρειαστεί να συνυπολογίσουμε κλίσεις και υψομετρική διαφορά.
Για παράδειγμα , αν η κλίμακα ενός χάρτη είναι 1:50.000, τότε µία απόσταση 1 εκατοστού πάνω στο χάρτη αντιπροσωπεύει 1×50.000 = 50.000 εκατοστά στο έδαφος, δηλαδή 500 μέτρα (50.000/100).
Απεικόνιση της μορφολογίας του εδάφους στον χάρτη
Η μορφολογία του εδάφους αποτυπώνεται πάνω σε ένα χάρτη μα τις ισοϋψείς καμπύλες και την ισοδιάσταση. Οι καμπύλες ονομάζονται ισοϋψείς επειδή ενώνουν σημεία ιδίου ύψους.
Η κάθετη απόσταση μεταξύ των ισοϋψών καμπυλών ονομάζεται ισοδιάσταση.
Στους πεζοπορικούς και τοπογραφικούς χάρτες οι ισοϋψείς καμπύλες απεικονίζονται µε λεπτές γραμμές συνήθως χρώματος καφέ. Η γραμμή κάθε 5ης καμπύλης είναι πιο έντονη και σε ορισμένα σημεία αναφέρεται το ύψος της από την επιφάνεια της θάλασσας. Από το σχήμα των ισοϋψών καμπυλών μπορούμε να καταλάβουμεµε το ανάγλυφο του εδάφους. Ενώ από την απόσταση μεταξύ των ισοϋψών (ισοδιάσταση) την κλίση της εδάφους. Όσο πιο πυκνές είναι οι ισοϋψείς τόσο πιο απότομη είναι η κλίση μιας πλαγιάς και αντίστροφα.
Διαβάζοντας σωστά έναν χάρτη και υπολογισμός της διαδρομής
Ο υπολογισμός του χρόνου που θα χρειαστεί για να διανύσουµε μια απόσταση δεν μπορεί να υπολογιστεί µε πολύ μεγάλη ακρίβεια γιατί καθορίζεται από πολλούς παράγοντες. Αυτοί είναι οι παρακάτω:
- Κλίση του εδάφους
- Μορφολογία του εδάφους
- Καιρικές συνθήκες
- Φορτίο που μεταφέρουμε
- Φυσική κατάσταση
Η κλίση του εδάφους είναι ένας σημαντικός παράγοντας ο οποίος επηρεάζει την ταχύτητα της πορείας µας. Ένας γενικός κανόνας, ο οποίος δίνει το χρόνο βαδίσματος σε ώρες, συναρτήσει της κλίσης του εδάφους και της απόστασης είναι:
Χρόνος (σε ώρες) = 5 χιλ. την ώρα ± 1 ώρα ανά 600 μέτρα ανάβασης/κατάβασης
ή σε λεπτά
Χρόνος (σε λεπτά) = 12 λεπτά το χιλ. ± 0.1 λεπτά ανά 1 μέτρο ανάβασης/κατάβασης
Για παράδειγμα, η απόσταση της διαδρομής μιας πορείας µας είναι 10 χλµ., και η διαδρομή κινείται σε ομαλό έδαφος. Θα χρειαστούμε 2 ώρες για να διανύσουµε την απόσταση. Αν όμως, η διαδρομή κινείται σε έδαφος µε κλίση και ανεβαίνουμε 1,5 χιλ. ψηλότερα για να φθάσουμε στον προορισμό μας, τότε χρειαζόμαστε περίπου 2 + 2,5(1500 μέτρα / 600 μέτρα την ώρα) = 4,5 ώρες.
Ο παραπάνω κανόνας ισχύει µε την προϋπόθεση ότι κινούμαστε µε ελαφρύ φορτίο ή χωρίς φορτίο, σε έδαφος το οποίο δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες ανωμαλίες ( δύσβατο, λάσπες,χιόνι ).
Στην περίπτωση που μεταφέρουμε μαζί μας φορτίο 15 με 20 κιλά τότε ο κανόνας που ισχύει είναι:
Χρόνος (σε ώρες) = 3,5 χιλ. την ώρα ± 1 ώρα ανά 300 μέτρα ανάβασης/κατάβασης.
Γνωρίζοντας και διαβάζοντας σωστά τις πληροφορίες που μας παρέχει ένας χάρτης, μπορούμε να κινηθούμε με μεγαλύτερη άνεση και ασφάλεια σε μια περιοχή. Ως Εθελοντές Πολιτικής Προστασίας Μίκρας, θα θέλαμε να επισημάνουμε και κάποια θέματα που αφορούν την ασφάλεια σας,
- Δεν βγαίνουμε μόνοι μας στο βουνό ή στο δάσος
- Φροντίζουμε να έχουμε φορτίσει το κινητό μας
- Ενημερώνουμε τους οικείους ή γνωστούς μας για την διαδρομή που θα ακολουθήσουμε
- Εξοπλιζόμαστε κατάλληλα, έστω και για μια «απλή βόλτα» (στις απλές βόλτες συμβαίνουν τα περισσότερα ατυχήματα)
- Παρακολουθούμε τα σημάδια του καιρού συνέχεια
- Δεν κάνουμε εξορμήσεις όταν επικρατούν δύσκολες καιρικές συνθήκες
- Αν οι εξορμήσεις αποτελούν σημαντικό κομμάτι της ζωής μας, τότε εγγραφόμαστε σε κάποιο περιπατητικό ή ορειβατικό σύλλογο. Η εκπαίδευση και η πείρα των συλλόγων σας προσθέτει ασφάλεια .
