Στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου, το κάψιμο της καλαμιάς αποτελεί παραδοσιακή πρακτική των γεωργών, προκειμένου να ξεφορτωθούν τα φυτικά υπολείμματα που απομένουν μετά το θερισμό των χωραφιών.
ΜΥΘΟΣ: η καύση της καλαμιάς βελτιώνει τη δομή του εδάφους και διευκολύνει το φθινοπωρινό όργωμα.
Πριν 50 χρόνια, που η γεωπονική επιστήμη στη χώρα μας ήταν ένα άγνωστο αντικείμενο, οι αγρότες θεωρούσαν πως η καύση της καλαμιάς βελτίωνε τη δομή του εδάφους και διευκόλυνε το φθινοπωρινό όργωμα. Αυτός ο μύθος όμως έχει καταρριφθεί και η πρακτική αυτή είναι πλέον παράνομη.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο Πολλαπλής Συμμόρφωσης του 2012 (αρ. πρωτ. 80165/20-07-2012), το κάψιμο των φυτικών υπολειμμάτων απαγορεύεται τελείως σε περιοχές Natura, ενώ εκτός αυτών των περιοχών επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και με άδεια από την οικεία Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης και σύμφωνη γνώμη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Με το πρόσχημα της οικονομικής δυσχέρειας, δυστυχώς πολλοί είναι οι αγρότες που, για να αποφύγουν το κόστος της χρήσης τρακτέρ, συνεχίζουν αυτήν την πρακτική, που εκτός από τον προφανή μεγάλο κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιάς, έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία, το περιβάλλον αλλά και τη γονιμότητα τους εδάφους.
• Κίνδυνος για την υγεία: Η καύση των καλαμιών απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου, που εκτός από την συμβολή τους στην κλιματική αλλαγή, ενοχοποιούνται και για την άμεση τοπική ρύπανση, καθώς η αύξηση των αιωρούμενων σωματιδίων μολύνει την ατμόσφαιρα και προκαλεί αναπνευστικά και άλλα προβλήματα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
• Αλλοίωση της ποιότητας των εδαφών: Έχει αποδειχθεί πως η καύση της καλαμιάς μειώνει την οργανική ύλη των εδαφών, η οποία δεν αναπληρώνεται με τη χρήση λιπασμάτων. Στη χώρα μας, τα εδάφη είναι ήδη φτωχά σε οργανική ουσία, λόγω του ξηροθερμικού κλίματος, της εντατικής χρήσης των χωραφιών και της μονοκαλλιέργειας. Με την καύση, καταστρέφονται τα οργανικά συστατικά του εδάφους, καθώς και κάποια ανόργανα, αλλά και η δομή του αλλοιώνεται λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται. Το έδαφος διαβρώνεται και εμφανίζει κακή αποστράγγιση, που μπορεί να προκαλέσει μυκητολογικές ασθένειες στα φυτά.
• Επιπτώσεις στην πανίδα: Η φωτιά που καίει σε ένα χωράφι, θανατώνει μεγάλο αριθμό ζώων που κρύβονται μέσα στις καλλιέργειες, χωρίς να καταστρέφει όμως τα βλαβερά έντομα, αντίθετα από ότι πιστεύεται. Μικρά πουλιά και θηλαστικά, ερπετά, πολύτιμοι γεωσκώληκες όπως και επιθυμητοί εδαφοβελτιωτικοί μικροοργανισμοί καίγονται και πεθαίνουν, ειδικά όταν η καύση γίνεται από τις άκρες του χωραφιού προς το κέντρο, όπου δεν υπάρχει εύκολη διαφυγή για τα ζώα. Ένας παράγοντας για τη δραματική μείωση του πληθυσμού της πέρδικας, παρά την απαγόρευση του κυνηγιού της, είναι η συστηματική καύση των καλαμιών, μαζί με την εντατικοποίηση της γεωργίας που υποβαθμίζει ποικιλοτρόπως τους φυσικούς βιότοπους.
Αντί της καύσης της καλαμιάς, προτείνεται είτε η βόσκησή της είτε η ενσωμάτωσή της στο έδαφος. Τα φυτικά υπολείμματα οργώνονται το καλοκαίρι στο χωράφι ή κόβονται, αφήνονται ως κάλυψη στο έδαφος και ενσωματώνονται σε αυτό την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Έτσι, το χώμα εμπλουτίζεται με οργανική ουσία που προκύπτει από την αποσύνθεση των φυτικών υπολειμμάτων και η δομή τους βελτιώνεται. Το επιπλέον κόστος του οργώματος στην πραγματικότητα αποσβένεται: το χώμα γίνεται πιο αποδοτικό, καθώς τα θρεπτικά συστατικά ανακυκλώνονται, οι ανάγκες για λιπάσματα και προσθήκη αζώτου μειώνονται και το έδαφος συγκρατεί καλύτερα την υγρασία.
